Gisteren hebben we gezien dat het emmertje van je kind in deze tijd kan overlopen ‘om niets’. We weten nu dat het misschien lijkt alsof het om ‘niets’ gaat, maar eigenlijk was het overlopen van zijn emmertje vrij logisch, gezien alle spanning die erin zat. Vandaag wil ik je uitleggen over de Cirkel van Overprikkeling, om te laten zijn wanneer en waardoor het emmertje van je kind overloopt. Vandaag even tekst, morgen weer een filmpje!
De Cirkel van Overprikkeling is een model van Annek Tol (2014)* Om het model goed recht te doen, heeft het minstens een hoofdstuk in een boek nodig in plaats van een post op facebook, dus wellicht dat ik daar nog eens mee aan de slag ga. Voor nu volstaat het (gesimplificeerde) idee dat overprikkeling ontstaat door niet op tijd geleegde emmertjes.
Als er geen last is van overprikkeling kan de hoeveelheid prikkels van een dag verwerkt worden door een nacht slaap. In andere woorden, een nachtje rust zorgt ervoor dat je met een leeg emmertje aan de volgende dag begint. Overprikkeling ontstaat wanneer de nacht rust niet voldoende was om de hoeveelheid prikkels van de vorige dag volledig te verwerken. Je emmertje is niet leeg, maar er zit nog een laagje in. Je kunt je voorstellen dat de ‘normale dagelijkse prikkels’ dan aan het einde van de dag zullen zorgen voor een overlopend emmertje. Waarbij je emmertje alleen volledig geleegd wordt als álles eruit wordt gegooid, door tranen, door boosheid. En we hebben gisteren gezien dat je kind ‘gewoon’ laten uitrazen behoorlijk ingewikkeld is…
Nu is er een sinterklaastijd met éxtra veel prikkels. (Prikkels in deze context is grof gezegd alles-wat-iets-met-je-doet. Alle zintuiglijke prikkels, maar ook gevoelens, emoties, lichamelijke prikkels. Dus niet alleen de vervelende prikkels (harde geluiden), maar zeker ook de leuke prikkels (blije-sinterklaas-spanning). Zoals ik gisteren al in het filmpje liet zien, het verwachtingsvolle van-de-trap-af-denderen, met in de laag daaronder de spanning van mogelijke pieten in huis en/ of de algehele verhoogde spanning in school om sinterklaas. De hoeveelheid ‘normale dagelijkse prikkels’ wordt in deze periode dan ook voortdurend overschreden. En je kunt je voorstellen dat een nachtje slaap niet voldoende is om te herstellen van alle prikkels. Vandaar de appelstroop aan de muur…
Je kunt je afvragen wat een ‘normale hoeveelheid dagelijkse prikkels’ is. Onze kinderen laten vaak zien dat wat we misschien verwachten wat een normale hoeveelheid zou moeten kunnen zijn, eigenlijk teveel is. Want hun emmertjes stromen over en er zijn een berg tranen of er is een driftbui. Zoals ik gisteren al liet zien is het een efficiënte manier om in één keer je emmertje flink te legen, maar het is nogal heftig. En uitputtend.
De crux van het verminderen van driftbuien zit hem dus in het verminderen van de overprikkeling. Dit kun je op verschillende manieren aanvliegen. De meest logische manier lijkt om de ‘normale hoeveelheid dagelijkse prikkels’ te verminderen. Dit is wat er ook vaak geadviseerd wordt als er sprake is van (hoog)gevoeligheid. Meer rust door het aantal prikkels te verminderen of je ervan af te sluiten. Maar, zoals ik maandag uitlegde, als je alléén inzet op meer rust vanuit minder prikkels, voldoe je niet aan de behoeftes van die andere kant van je kind. Die kant die juist uitdaging zoekt en energie uit prikkels haalt. Vrijdag ga ik hier verder op in, hoe je die klaarblijkelijke tegenstrijdigheid van je kind kunt inzetten om overprikkeling (en dus de driftbuien) te verminderen.
Een andere manier is je te richten op deze tijdelijke éxtra spannende tijd. Niet door allerlei geheimen te verklappen – al is dat soms wél het enige dat veel verschil gaat maken – maar door te bedenken hoe je die algehele extra spanning goed kunt opvangen. Wat kun jij als ouder doen?
Stap 1 heb je al gedaan. Je snapt nu dat het niet aan de te kleine stukjes boterham lag. Hier hoef je dus niet over op eieren te lopen, je hoeft ‘alleen maar’ voorbereid te zijn op overstromende emmertjes. Door je ervan bewust te zijn, creëer je ruimte voor jullie beiden en word je er minder door overvallen. Je stresssysteem heeft nog steeds last van je kind dat schreeuwend en schoppend op de grond ligt, uiteraard. Maar als je de driftbui ziet aankomen, word je er minder door overvallen. En is het minder onmogelijk om kalm te blijven. (Ik gebruik expres het woord makkelijk niet… 😉 )
Dat opvangen van je kind en het laten uitrazen gaat uiteraard stukken beter als jij niet ook met een volle emmer loopt rond te sjouwen. Dus als je weet dat er een tijd aankomt met extra spanning voor je kind (sinterklaas, verjaardag, eerste weken school, etc etc), kun je wellicht zorgen voor meer ruimte in je agenda. Minder moeten, minder verplichtingen en op zo’n manier voor jezelf zorgen dat je je emmertjes zo leeg mogelijk houdt. (Hier ga ik je morgen en vrijdag bij helpen, geen zorgen )
Daarbij hoeven emmertjes niet per sé geleegd te worden door te overstromen, maar kunnen ze ook al eerder (beetje bij beetje) geleegd worden. Hóe? Daar kom ik morgen op terug.
*Annek Tol (2014) Hoogsensitiviteit professioneel gezien. Sensitiviteit als verklaring onder psych(osomat)ische klachten